Od jak dawna wykonuje się badanie w kierunku wykrycia konfliktu płytkowego w Instytucie i w Polsce?
Polska znajduje się w czołówce państw biorących udział w badaniu konfliktu płytkowego na świecie. Laboratorium Immunologii Leukocytów i Krwinek Płytkowych zostało wyodrębnione w Zakładzie Serologii Instytutu Hematologii i Transfuzjologii pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Kierownikiem Zakładu była wtedy Pani Profesor Halina Seyfriedowa, Labotatorium Pani Profesor Barbara Żupańska, a krwinkami płytkowymi zajmowała się pani Profesor Krystyna Maślanka.
Kto powinien poddać się badaniu w kierunku konfliktu płytkowego?
Znaczenie immunizacji – wytwarzania przeciwciał – skierowanej do antygenu HPA-1a jest istotne w transfuzjologii i położnictwie. Myślę, że wkrótce tak jak oznaczamy główne antygeny krwinek czerwonych (grupy A, B, AB,O i antygen RhD) – będą oznaczane również te antygeny krwinek płytkowych.
Czy pamięta Pani pierwszą pacjentkę, u której zdiagnozowano brak antygenu HP1a? Kiedy to było?
Bardziej mi utkwił w pamięci konflikt płytkowy, który występuje bardzo rzadko, bo są w nim wytwarzane przeciwciała anty-HPA1b. Jeździłam w latach 80-tych do Łodzi po surowicę od matki, która urodziła dziecko z tym konfliktem, abyśmy mogli badać krew innych kobiet kierowanych do nas z podejrzeniem małopłytkowości u ich dzieci. Była to niezwykle cenna dla nas surowica, pozwalająca na badanie rzadszego antygenu układu HPA-1, potwierdzająca niejako rozpoznanie konfliktu HPA-1a.
Pierwszy konflikt płytkowy spowodowany przeciwciałami anty-HPA1a został w naszym laboratorium zdiagnozowany w 1980. Przebieg był klasyczny. Zdrowa matka urodziła dziecko z małopłytkowością, ze skazą skórna.
Jak przed programem PREVFNAIT trafiały do Instytutu kobiety, u których występował konflikt płytkowy? Czy program badawczy mimo zakończenia sprawił, że zwiększyła się ilość kobiet, które będąc w ciąży zgłaszają się na badania?
Na badania kierowane były kobiety, które urodziły dzieci z małopłytkowością z oddziałów położniczych z całej Polski i kobiety w czasie zaawansowanej ciąży, gdy obraz USG wskazywał na anomalie w zakresie mózgu: najczęściej krwawienie i poszerzanie komór mózgu.
Tak teraz częściej badamy antygen HPA-1a u kobiet ciężarnych.
Jak pacjentki reagowały na wyniki badań? Czy może Pani anonimowo przytoczyć jakieś historie?
Większość kobiet, ponad 600, objętych naszym programem, u których stwierdzono brak antygenu HPA-1a systematycznie wykonywała kolejne badania sprawdzające obecność w ich surowicy przeciwciał anty-HPA1a. Byłam z nimi w stałym kontakcie telefonicznym informując o wynikach. Jeśli wystąpiły wskazania kobiety były leczone w czasie ciąży. Niektóre przyjeżdżały specjalnie do Warszawy, innym organizowano leczenie w miejscu zamieszkania.
Jakie były dalsze kroki rekomendowane dla pacjentki, u której zdiagnozowano zagrożenie wystąpienia konfliktu płytkowego? Czy Instytut kierował pacjentkę na leczenie?
Pacjentki z przeciwciałami kierowane były na konsultację do Pani Doktor Marzeny Dębskiej w Szpitalu Bielańskim w Warszawie (Szpital Bielański im. ks. Jerzego Popiełuszki – szpital znajdujący się w Warszawie w dzielnicy Bielany) lub lekarz prowadzący ciążę kontaktował się z Panią Doktor. Pacjentki były leczone.
Jaka jest aktualna dostępność do badania w kierunku konfliktu płytkowego na terenie Polski?
W Pracownii Immunopatologii Ciąży IHiT można wykonać badanie przesiewowe na obecność antygenu HPA-1a. Jest to badanie odpłatne.
Czy można zrobić to badanie w innych ośrodkach w Polsce?
Niektóre Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa oznaczają antygeny płytkowe. Badanie przesiewowe można wykonać w sieci laboratoriów DIAGNOSTYKA i ALAB w całej Polsce. Badania są przysyłane do naszej pracowni.
Jakie są statystyki na temat konfliktu płytkowego w innych ośrodkach badawczych? – Jaki jest poziom kierowania ciężarnych na badanie, a jaki powinien być?
W norweskiej pracy z 2014 roku udowodniono, że rozpoznawanie alloimmunologicznej małopłytkowości płodowo-noworodkowej, gdy stosowane były badania przeglądowe antygenu HPA-1a u kobiet w ciąży, 14 krotnie zwiększyły rozpoznawalność choroby w porównaniu z okresem, w którym takich badań się nie przeprowadza.
Czy są kraje, w których badanie w kierunku konfliktu płytkowego jest w pakiecie badań obowiązkowych u kobiet w ciąży?
Takie badania przeprowadza się w Holandii.